วิเคราะห์สถาณการณ์ที่มีผลต่อสภาวะผู้นำในยุโรปยุคกลาง

บทวิเคราะห์สภาพสังคมในยุโรปยุคกลาง

 

ยุโรปในยุคกลางเป็นยุคที่ยังไม่มีการรวบรวมประเทศเป็นปึกแผ่นอย่างสมัยปัจจุบัน ประชากรในยุโรปยังเบาบางและอยู่กันอย่างกระจัดกระจายกันตามชนบทหรือตามหมู่บ้าน สังคมเมืองมีให้เห็นน้อยมาก มีศึกสงครามและการปล้นสดมภ์ให้เห็นเป็นประจำ อย่างไรก็ดี ยุโรปได้มีการวิวัฒน์การปกครองที่เรียกกันว่า ระบบศักดินาสวามิภักดิ์ (Feudalism) หรือที่เรียกว่า ระบบฟิวดัล ซึ่งเป็นการปกครองที่เน้นอำนาจจากการครอบครองที่ดิน และมีลักษณะแบบพึ่งพาอาศัยกัน ระหว่าง เจ้านาย (Lord) ซึ่งเป็นผู้อุปการะ และ บริวาร (Vassal) ซึ่งเป็นผู้รับอุปการะ ระบบฟิวดัลถือกำเนิดมาจากการที่ในสมัยกลางมีภาวะสงครามอยู่ทั่วไป ทำให้ชาวนาเจ้าของที่ดินผืนเล็ก ๆ มีความหวาดกลัว จึงยกที่ดินของตนให้ผู้มีอำนาจเพื่อขอความคุ้มครองโดยเจ้าของเดิมยินยอมเปลี่ยนสถานะมาเป็นผู้เช่าที่ดินนั้นแทน และทำมาหากินโดยให้การรับใช้และบริการต่าง ๆ เป็นการตอบแทนแก่ผู้อุปการะตน

โครงสร้างทางสังคมของระบบฟิวดัล อาจแบ่งได้เป็น 4 ชนชั้น ซึ่งต่างฝ่ายมีบทบาทให้การพึ่งพาอาศัยกันและกัน โดยทั้ง 4 ชนชั้นได้แก่

(1) กษัตริย์ มีฐานะเป็น Lord สูงสุด โดยมีขุนนางเป็น Vassal

(2) ขุนนาง ซึ่งเป็นชนชั้นปกครองที่แท้จริงในดินแดนของตนเอง โดยมีพันธะสัญญากับกษัตริย์ว่าจะจงรักภักดี และให้ความช่วยเหลือด้านการเงินและการทหารในเวลาที่กษัตริย์ต้องการ

(3) อัศวิน เป็นชนชั้นที่เชี่ยวชาญด้านยุทธศาสตร์ นอกจากนั้นยังมีหน้าที่เป็นตำรวจในพื้นที่ ๆ ตนดูแล อีกทั้งยังเป็นผู้พิพากษาอีกด้วย

(4) ชาวนา และทาสติดที่ดิน เป็นชนชั้นต่ำสุดในระบบฟิวดัล มีหน้าที่โดยตรงในภาคการผลิต เสียภาษีให้ Lord และให้เกณฑ์แรงงานในโอกาสที่ Lord ต้องการ

ในด้านเศรษฐกิจ จะมีระบบเศรษฐกิจที่เรียกว่า ระบบแมนเนอร์ (Manorialism) มีลักษณะเด่นคือ เน้นสร้างรายได้ด้วยการเกษตรกรรม ปศุสัตว์ โดยแต่ละพื้นที่จะต้องมีความสามารถเลี้ยงตนเองได้ได้เพียงพอ โดยมีความต้องการสื่อกลางที่เงินตราน้อยมาก

ดังนั้น ประชาชนในยุโรปยุคกลางจึงคาดหวังผู้นำที่มีความเข้มแข็ง เด็ดเดี่ยว และสามารถคุ้มครองประชาชนของตนให้ปลอดจากการถูกกดขี่จากผู้รุกรานได้ ในขณะเดียวกัน เนื่องจากสภาพการดำรงชีวิตที่ค่อนข้างยากลำบากของชาวนาในยุคกลาง ชาวนาจึงคาดหวังผู้นำที่รู้จักโอนอ่อนผ่อนปรนในการเรียกเก็บภาษีในปีที่เก็บเกี่ยวไม่ดี และให้ความยุติธรรมในกรณีที่เกิดความขัดแย้งกันได้ กล่าวโดยสรุป ผู้นำที่ประชาชนในยุคกลางคาดหวัง คือผู้นำที่มีลักษณะของ Trait Leadership, Skilled Leadership, และ Style Leadership

หมายเหตุ

บทวิเคราะห์นี้เป็นส่วนหนึ่งของงานเขียนที่ผู้เขียนจัดทำขึ้น เพื่อทำการวิเคราะห์ภาวะผู้นำของ William Wallace หรือตัวละคนเอกในภาพยนตร์เรื่อง Brave Heart นั่นเอง ทั้งนี้ การจะวิเคราะห์ภาวะผู้นำในยุคนั้น จำเป็นต้องศึกษาถึงลักษณะของชนชั้น การปกครอง และสภาวะผู้นำในยุโรปในยุคกลางเช่นเดียวกัน จึงแยกชิ้นมาเฉพาะส่วนนี้